Kozan ve çevresi, tarihin her döneminde önemini korumuş bir bölgedir. Tarihsel olarak birçok medeniyetin nüfuz mücadelesine sahne olmuştur. Bu mücadele, bölgenin verimli topraklarına, iklimine ve coğrafi konumuna bağlanabilir. Özellikle Anadolu-Suriye ticaret yolunun üzerinde bulunan Kozan, tarihsel olarak büyük ticari bir öneme sahiptir.
Tarihin derinliklerine indiğimizde, eski ismiyle bilinen "Sis", "Sisium" veya "Sision" olan Kozan'ın yerleşim geçmişi çok eskilere dayanır. Arkeolojik kazılar, en az 10 farklı medeniyetin bu bölgede iz bıraktığını göstermektedir. M.Ö. 3. binyılda, Güney Anadolu'da Luvi kavimleri hüküm sürdü. Ardından Hititler, Kizzuwatna, Arzawa ve Asurlular gibi pek çok medeniyet bu topraklarda iz bıraktı.
Bölgenin kritik konumu, birçok farklı medeniyetin ilgisini çekti. Özellikle Çukurova bölgesinin yerleşim tarihini Kozan'ın yerleşim tarihiyle özdeşleştirmek gerekiyor. İki medeniyet arasında sürekli bir mübadele ve etkileşim bulunmaktadır.
M.Ö. 2. binyılın ortalarında Hititler, Çukurova'da "Uru Adania" olarak bilinen bölgeye egemen oldular. Ancak Ege göçleri ile Hitit İmparatorluğu'nun yıkılması sonrası Kue krallığı bölgede etkin oldu. Ardından Asurlular, Kilikya Krallığı ve Pers İmparatorluğu gibi büyük medeniyetler Kozan ve Çukurova bölgesinde hüküm sürdüler.
M.Ö. 333'te İssos Savaşı sonrası Büyük İskender'in egemenliğine giren bölge, İskender'in ölümü ile Selefkoslar'a geçti. Selefkoslar'dan sonra ise bölge Roma İmparatorluğu'nun kontrolüne girdi. Bölgenin sonraki dönemlerde ise Emevi ve Abbasi hakimiyeti altında olduğu bilinmektedir.
Türklerin Anadolu'ya girişi ile 1071 Malazgirt Zaferi sonrası, Çukurova bölgesine de Türk akınları başlamıştır.
Özetle, Kozan ve Çukurova bölgesi tarih boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış, bu medeniyetler arasında sürekli bir etkileşim ve değişim yaşanmıştır. Bu zengin tarih, bölgenin coğrafi, iklimsel ve stratejik önemini ortaya koymaktadır.
Kozan'ın İklim, Bitki Örtüsü Ve Akarsuları
Kozan'ın Coğrafi Özellikleri
Kozan, Adana'nın özgün bir ilçesidir ve Adana Ovası'nın "yukarı ova" olarak bilinen kısmında, dağlık ve düz bölgelerin kucaklaştığı bir bölgede, yarı engebeli bir arazide konumlanmıştır. Şehir merkezine olan uzaklığı 68 km'dir. Kozan, kuzeyinde Kayseri'nin Yahyalı, Feke ve Saimbeyli ilçeleri; doğuda Osmaniye'nin Kadirli ilçesi; güneyde Ceyhan ve batıda İmamoğlu ile Aladağ ilçeleri ile sınırlanmaktadır. Toplamda 1690 km²'lik bir alana yayılmıştır.
Kozan'ın coğrafyası iki temel bölgeye ayrılır. İlkinde, Adana Ovası'nın devamı niteliğinde düz ve verimli araziler mevcuttur. İkincisinde ise antitorosların eteklerine doğru eğimli ve dağlık kesimler başlar.
Şehir merkezinin rakımı 110 m'dir. Kozan'ın iklimi, Akdeniz iklimi özelliklerini taşır: Yağışlı kışlar ve kuru, sıcak yazlar. Toros Dağları, kuzeyden esen serin rüzgârların bölgeye ulaşmasını engeller, bu nedenle yazın en sıcak ayları olan Temmuz ve Ağustos'ta serinlemek için yayla bölgelerine gitmek gerekmektedir.
İklim ve Bitki Örtüsü:
Kozan ilçesi, Akdeniz ikliminin tipik özelliklerini gösterir: Yazlar sıcak ve kurakken, kışlar ılık ve yağışlıdır. İlçe Meteoroloji Müdürlüğü kayıtlarına göre yıllık ortalama yağış miktarı yaklaşık 900 mm'dir.
İlçenin bitki örtüsü, iklimine paralel bir biçimde şekillenir. Düşük rakımlı dağlık kesimlerde maki türü bitkiler hakimdir. Bu bitkiler, 700-800 metreye kadar olan bölgelerde yoğundur ve aralarında defne, harnup, mersin, tesbih, sandal, pırnal, melengiç ve zeytin gibi türler bulunur. Dağların daha yüksek kesimlerinde ise ormanlık alanlar genişler; ladin, meşe, çam, ardıç, köknar ve dişbudak gibi ağaç türleri bu ormanlarda gözlemlenir. Bölgede ayrıca kışın yapraklarını dökmeyen bitkiler de vardır; bu türler arasında çam, okaliptüs, narenciye, zeytin ve zakkum sayılabilir.
Yaz mevsiminde sıcaklık arttığından, birçok kişi serinlemek adına Kozan'ın Horzum, Gedikli, Göller, Savruk, Çulluuşağı ve İnderesi gibi yaylalarına göç eder. Bu yaylalar, doğal güzellikleriyle serinlik arayanlara ev sahipliği yapar. Toros Dağları'nın eteklerinde geniş çam ormanları bulunur ve bu dağlar yaz boyunca sığınak oluşturur.
Akarsular:
Kozan'ın sınırları içerisinde bazı önemli akarsular bulunmaktadır. Bunlar arasında Kilgen Çayı, Deli Çay, Zamantı, Göksu ve Sumbas Çayı sayılabilir. 1973 yılında Kilgen Çayı üzerine inşa edilen Kozan Barajı, yaklaşık 70 bin dekar araziye su sağlar. Bu baraj, Kozan'a sulama imkanı sunarak bölgeye bereket getirmiştir.
Kozan İl Olacak mı? Bahçeli'nin Açıklamaları Heyecan Yarattı!
Adana'nın Kozan ilçesinin il olup olmayacağı konusu, son dönemlerin en çok merak edilen konularından biri oldu. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin 15 Haziran 2023 tarihinde yaptığı "Cumhuriyet'in 100. yılında 100 il olması" açıklaması, bu konuyu gündeme getirdi. Bahçeli'nin bu ifadeleri, tarihsel olarak sancak merkezi olan ve 1926 yılında ilden ilçeye dönüştürülen Kozan'da büyük bir heyecana yol açtı.
Kozan Belediye Başkanı Kazım Özgan, bu konudaki düşüncelerini dile getirerek, ilçelerinin il olması durumunda tarih, turizm, tarım ve sanayisiyle bölgenin gelişen, büyüyen bir merkez olabileceğini ifade etti. Ayrıca, Kozan'ın il olma talebini içeren bir kitapçığı daha önce bakan ve milletvekillerine ilettiklerini ve bu konuda Cumhurbaşkanından destek beklediklerini belirtti.
Kozan Kent Konseyi Başkanı Mehmet Tüfekli de, 2023 yılının Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. yılı olması vesilesiyle 100 il olması gerektiğine dikkat çekti ve Kozan'ın bu hakkı fazlasıyla hak ettiğini vurguladı. Tüfekli ayrıca, Kozan'ın nüfus, coğrafya, tarih ve kültür açısından il olmaya son derece uygun olduğunu belirtti.
Sonuç olarak, Kozan'ın il olması yönünde resmi bir karar henüz alınmış olmasa da, bu konuda ciddi bir talep ve beklenti olduğunu gözlemlemekteyiz.
