Enfeksiyonun nedenleri arasında hijyen eksikliği, sağlıksız beslenme, zayıf bağışıklık, hastalık bulaşan kişilerle yakınlaşma ve aşıların zamanında olmaması sayılıyor. Enfeksiyonun etkileri ise vücutta acı, ödem, kızarma ve sıcaklık yükselmesi olarak görülüyor. Bunun yanı sıra karaciğer enzimleri de normalden farklı oluyor. Enfeksiyonlu kişilerde iştah kaybı, yorgunluk ve ateş artışı da olabiliyor. Sedimantasyon ile ilgili merak edilen sorulardan biri de Sedimantasyon nedir? Sedimantasyon yüksek olursa ne olur? İşte detaylarıyla haberimizde açıkladık...
Sedimantasyon nedir?
Sedimantasyon, vücutta iltihaplı bir durum olup olmadığını tespit etmek için yapılan, kişinin kanının uzun bir tüpe konarak kırmızı kan hücrelerinin ne kadar hızlı çöktüğünün ölçüldüğü kan testidir. Sedimantasyon testi 1 saat sonunda tüpün en üstündeki plazma ile kırmızı kan hücreleriniz arasındaki uzaklığı milimetre (mm) olarak verir. Kırmızı kan hücrelerinin çabuk çökmesi ve tabana inmesi vücutta inflamatuar bir durum olduğunu gösterir.
Yüksek ateş, kas ağrısı veya eklem ağrısı gibi nedeni bilinmeyen belirtiler varsa sedimantasyon testi yapılabilir. Sedimantasyon, milimetre cinsinden saatteki çökme miktarı (mm/saat) olarak ifade edilir ve referans değerleri yaşa ve cinsiyete göre farklılık gösterir. Sedimantasyon testi ayrıca inflamatuar seviyenizi belirlemenize ve tedaviye verdiğiniz yanıtı izlemenize de yardımcı olur.
Sedimantasyon testi vücuttaki iltihabın kaynağını kesin olarak saptayamadığı için genellikle C-reaktif protein (CRP) testi gibi başka kan testleriyle birlikte uygulanır.
Sedimantasyon yüksek olursa ne olur?
Sedimantasyon yüksekliği, kadın, erkek ve çocuklarda normal aralıkların üstünde olan sedimantasyon değeridir. Bazı ilaçlar (dekstran, teofilin, metil dopa, metiserjit, penisilamin, vitamin A, triflo peridol, doğum kontrol hapları) ve hastalıklar sedimantasyon değerinin yükselmesine sebep olabilir. Enfeksiyon gibi vücutta meydana gelen bazı olaylar da sedimantasyon değerini etkiler. Sedimantasyon değerinin artmasına neden olan bazı durumlar şunlardır:
Sistemik ve lokalize inflamatuar ve enfeksiyöz hastalıklar (lokal veya yaygın enfeksiyon)
- Doku yaralanması veya iskemi (dokuya kan eksikliği)
- Travma
- Bazı lenfoma türleri ve multipl miyelom dahil olmak üzere belirli kanser türleri
- Yaşlılık
- Gebelik
- Anemi
- Böbrek hastalığı
- Diyabet
- Kalp hastalığı
- Kan ve damar hastalıkları
- Kan damarı iltihabı (vaskülit)
- Şişmanlık
- Tiroid hastalığı
Sedimantasyon yüksekliği nasıl düşer?
Sedimantasyon hızı, vücudun bir tepkisi olup, doğrudan bir ilaç veya tedavi ile azaltılamaz. Ancak, sedimantasyon hızını artıran bir tıbbi durum varsa, bunun tedavi edilmesi sedimantasyon hızını normale indirebilir. Sedimantasyon hızını düşürmenin yolları şunlardır:
Temel Sorunun Çözülmesi: Sedimantasyon hızının yüksek olmasının nedeni, bir tıbbi sorun olabilir. Sorun çözüldüğünde, sedimantasyon hızı da normale gelir.
İltihap Giderici İlaçlar: İltihaplanma, sedimantasyon hızını yükseltebilir. Bu yüzden, iltihap giderici ilaçlar, örneğin kortikosteroidler, sedimantasyon hızını kontrol altına alabilir. Fakat bu ilaçlar, sadece doktorun tavsiyesi ve denetimi altında alınmalıdır.
Sağlıklı Yaşam Alışkanlıkları: Genel sağlığın iyileştirilmesi, sedimantasyon hızını olumlu etkileyebilir. Bu, sağlıklı bir beslenme, düzenli spor, yeterli uyku ve stresten uzak durmayı kapsar.
İyi Beslenme: Bazı gıdalar, antioksidan ve iltihap önleyici özelliklere sahiptir ve vücuttaki iltihabı azaltabilir. Bu sebeple, iltihap önleyici gıdaların (mesela, yeşil yapraklı sebze, balık, zeytin yağı) yemeklerinize katılması, vücuttaki iltihabı azaltmaya yardımcı olabilir.
Sigara ve Alkol Kullanımının Azaltılması: Sigara ve alkol, iltihabı artırabilir. Bu yüzden, bu alışkanlıkların bırakılması veya azaltılması sedimantasyon hızını düşürebilir.
İlaçlar ve Takviyeler: Sedimantasyon hızını yükselten temel sebeplere bağlı olarak, doktorun önerdiği ilaçlar veya takviyeler alınabilir. Bu, özellikle kronik hastalıkların tedavisi için önemlidir.
Sedimantasyon kaç olmalı?
Sedimantasyon testi, kandaki iltihap durumunu ölçmek için kullanılır. Sedimantasyon değeri, kırmızı kan hücrelerinin bir saatte ne kadar dibe indiğini gösterir. Sedimantasyon değeri, yaşa ve cinsiyete göre değişir. Normal sedimantasyon değerleri şöyledir:
- 50 yaşın altındaki erkeklerde
- 0 ila 15 mm/saat 50 yaş üstü erkeklerde
- 0 ila 20 mm/saat 50 yaşın altı kadınlarda
- 0 ila 20 mm/saat 50 yaş üstü kadınlar için
- 0 ila 30 mm/saat Çocuklarda
- 0 ila 10 mm/saat Normal değerlerin üzerinde çıkan sedimantasyon değerleri, vücutta iltihap olduğunu belirtir.
Sedimantasyon yüksekliği, enfeksiyon, iltihaplı hastalıklar, kanser gibi durumlarda görülebilir. Sedimantasyon düşüklüğü ise, vücutta iltihap veya enfeksiyon olmadığını ifade eder.
Sedimantasyon değerini düşüren bazı faktörler de vardır. Bazı böbrek ve karaciğer hastalıkları, yüksek kan şekeri, yeni doğan bebekler, kronik yorgunluk sendromu, kalp yetmezliği, plazma proteininin azalması, orak hücre anemisi ve kan akışının yavaşlaması sedimantasyon değerini azaltabilir.
Sedimantasyon neden olur?
Hastalıklar nedeniyle vücutta iltihap, ateş, ağrı ve şişlik oluşur. Bu durumlar hücrelere zarar verir veya iltihaplanmaya yol açarsa, kırmızı kan hücreleri (RBC) birbirine yapışma eğilimi gösterir.
Bu yapışma, RBC’lerin bir tüpe konulan kan örneğinde daha hızlı ve yoğun bir şekilde dibe çökmesini sağlar. Hücreler (RBC) ne kadar çabuk ve çok çökerse, iltihaplanma ihtimali de o kadar artar. Yüksek sedimantasyon vücutta devam eden bir hastalık olduğunu gösterir.
Sedimantasyon kaç olursa kanser olur?
Saatte 100 mm/saatlik bir eşik değer vardır. Sedimantasyon testinde bu değerin üzerinde çökelme gözlenirse, kan hücreleri kanserli olabilir.
