Özellikle yangın bölgelerinde yaşayanlar için ciddi bir halk sağlığı sorunu oluşturan yangın dumanı, nefes almayı adeta işkenceye çeviriyor. Acıbadem Kent Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Jülide Çeldir Emre, orman yangınlarının solunum sistemi üzerindeki yıkıcı etkilerine dikkat çekerek hayati uyarılarda bulundu.
Dr. Emre, yoğun duman maruziyetinin kısa ve uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına yol açtığını belirterek, yangın bölgelerinde yaşayan vatandaşlarda nefes darlığı, öksürük, astım atakları ve KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı) alevlenmeleri gibi rahatsızlıkların sıkça görüldüğünü vurguladı. "Yangın da dumanı da sadece çevreyi değil, ciğerlerimizi de yakıyor" diyen Emre, bu etkinin özellikle çocuklar, yaşlılar ve kronik solunum yolu hastalıkları bulunan bireylerde daha yıkıcı olduğunu söyledi.
Orman yangını dumanının; ince partikül maddeler (PM2.5), karbonmonoksit, nitrojendioksit ve formaldehit gibi toksik bileşenler içerdiğine dikkat çeken Dr. Emre, bu maddelerin solunum yollarında tahribata yol açtığını ve özellikle PM2.5’in kısa süreli maruziyetle bile akciğer fonksiyonlarını bozabildiğini aktardı. "2021'de yayımlanan sistematik derlemeler, bu durumun acil servis başvurularında artışa neden olduğunu ortaya koymuştur" ifadelerini kullandı.
Duman etkisinin yangınlar söndükten sonra da devam ettiğini belirten Dr. Emre, bazı bireylerde haftalar, hatta aylar boyunca kronik öksürük, egzersizle gelen nefes darlığı ve bronş hassasiyeti gibi şikayetlerin sürdüğünü kaydetti. "Maruziyet sonlandıktan üç ay sonra bile akciğer fonksiyon testlerinde düşüş görülebiliyor" dedi.
Dumanın solunum sistemine zarar vermesini önlemek için alınabilecek önlemleri de sıralayan Dr. Emre, özellikle yangın dönemlerinde kapı ve pencerelerin sıkı şekilde kapatılması, kenarlara ıslak havlu konularak duman girişinin azaltılması gerektiğini vurguladı. İç mekan havasını temizleyen HEPA filtreli hava temizleyicilerin faydalı olabileceğini belirten Emre, dışarı çıkılması gerekiyorsa mutlaka N95 veya FFP2 tipi partikül filtreli maskelerin kullanılması gerektiğini söyledi. Özellikle astım ve KOAH hastalarının ilaçlarını yanlarında bulundurmaları ve olası bir alevlenme durumuna karşı tedbirli olmaları gerektiğini hatırlattı.
Yangından haftalar sonra bile geçmeyen öksürük, yeni başlayan hırıltılı solunum, egzersiz kapasitesinde azalma ve sık tekrarlayan solunum yolu enfeksiyonları görüldüğünde mutlaka bir göğüs hastalıkları uzmanına başvurulması gerektiğini vurgulayan Dr. Emre, bu belirtilerin akciğerlerde kalıcı hasara işaret edebileceğini söyledi.
Uzm. Dr. Emre, ormanların yok olmasının yalnızca ekosistem açısından değil, solunum sağlığı açısından da geri dönüşü zor etkiler yaratabileceğini belirterek, “Ağaçlar karbondioksiti emerken oksijen üretir, havadaki zararlı partikülleri filtreler. Ormanlar sadece nefes aldığımız yeri değil, nefes alma kapasitemizi de iyileştirir. Yeşil alanlar, insan sağlığı için bir ‘can damarı’dır” dedi.
